Frettenvraagbaak

De afgelopen anderhalf jaar is er bij patiënten in de Frettenkliniek een explosieve toename te zien van jonge en jong volwassen fretten met ernstige ontstekingen in het maag-darmkanaal en aanverwante organen en/of het middenoor. Ontstekingen die soms acuut ontstaan en met behandeling verholpen worden maar ook problemen met een chronisch verloop die nooit echt helemaal genezen. Ook na een behandeling blijkt er veel schade aan het maag-darmkanaal te zijn ontstaan, waardoor de fret nooit meer een optimale conditie bereikt. Het gaat inmiddels al om meer dan 100 zieke fretten en dat zijn alleen de bekende gevallen. Opvallend is dat het bij deze explosie veel vaker bij (zeer) jonge dieren voorkomt (<2 jaar) en dat er meerdere zeer ernstige gevallen zijn, met enkele keren dodelijke afloop of noodzaak van euthanasie. Bij deze ziektegevallen werd geconstateerd dat deze dieren vaak vanaf jonge leeftijd (regematig al in het nest) rauw gevoerd werden. Zowel met KVV (kant en klaar gemalen rauw vlees) als met prooidiervoeding, afkomstig van de bedrijven die massaproductie leveren. Dit lijkt dus het onderlinge verband te zijn, echter houden we de mogelijkheid dat het niet voeding gerelateerd is open.

Of dit daadwerkelijk de oorzaak van al deze medische problemen is, is wat wij als werkgroep willen onderzoeken. Frettenarts Hanneke Roest van de Frettenkliniek is leidend in het medische deel van dit onderzoek. Er is door haar een protocol opgesteld op basis waarvan wordt bepaald aan welke voorwaarden, symptomen, omstandigheden etc. een fret moet voldoen om nuttig te zijn voor onderzoek. Er zal uitgebreid pathologisch weefselonderzoek worden gedaan en diverse kweken worden gemaakt van voedsel, ontlasting, urine, bloed en organen.
Wij hopen op deze manier antwoorden te vinden op de vele vragen en onzekerheden die er op dit moment spelen, zodat we kunnen zorgen voor een betere behandeling van huidige patiënten en in de toekomst deze ziekte(n) te kunnen voorkomen.

Voor dit onderzoek is veel geld nodig. Er is besloten ons als eerste te gaan richten op weefsel, bacteriologisch en parasitologisch onderzoek, gezien onderzoek naar virussen enorm kostbaar is. Dit onderzoek kan enkele honderden euro's per fret kosten. Er zal gebruik gemaakt gaan worden van (onder andere) de expertise van de Universiteit van Utrecht en een gerenommeerd laboratorium in Duitsland. Ondanks dat er zeer zorgvuldig onderzoek gedaan zal gaan worden kunnen we niet garanderen dat er antwoorden worden gevonden. Tot op heden is er in verschillende gevallen beperkt onderzoek gedaan wat niet tot concrete resultaten heeft geleid. Zodoende is de wens er nu ook om dit via de werkgroep op grotere schaal en middels professionele contacten aan te pakken, om zo de grootst mogelijke kans te hebben op het behalen van resultaat. Wij zullen uiteraard al onze bevindingen delen middels deze site.

Om dit alles mogelijk te maken hebben wij elke donatie hard nodig. Wij kunnen het als opvangen, fokkers en dierenarts simpelweg niet zonder financiële hulp van iedereen die fretten een warm hart toedraagt.

Wil je meer informatie over het onderzoek of wil je een donatie doen, kijk dan hier.


Bij voorbaat onze hartelijke dank,
Werkgroep Rauwvoeding Fret

Een korte update vanuit de Werkgroep-fret:

Graag willen wij een update met jullie delen aangaande het onderzoek van de werkgroep. Wederom willen we al onze donateurs, oude en nieuwe, bedanken voor hun bijdrage. Zonder jullie is het niet mogelijk om alle onderzoeken te financieren en dus mogelijk te maken.

Er zijn inmiddels meerdere fretten uitgebreid onderzocht en de eerste resultaten hiervan zijn binnen. Ondanks dat we deze alvast willen delen, willen we ook kenbaar maken dat op dit moment nog aanvullende onderzoeken gaande zijn en gesprekken met deskundigen plaatsvinden. Zodoende zijn er op dit moment nog geen definitieve conclusies te trekken, maar is er wel een stap in de goede richting op zoek naar antwoorden.

Bij de onderzochte zieke fretten zijn er diverse ontstekingen gevonden in darm, galblaas, lever, alvleesklier en nieren. Het lijkt erop dat ziekteverwekkende bacteriën, maar mogelijk ook parasieten hierbij een rol spelen. Deze pathogenen, die vooral in rauw vlees en prooidieren voorkomen, worden nog nader onderzocht om te bekijken of deze daadwerkelijk de oorzaak kunnen zijn van de grote problemen die we momenteel ondervinden bij rauwgevoerde (jonge) fretten.
Daarna kunnen we proberen een toegespitste behandelmethode te ontwikkelen. Dat kan lastig zijn daar er meerdere ziekteverwekkende organismen zijn gevonden. Ook wordt er nog nader onderzoek verricht naar de mogelijke problemen in het middenoor, dat vergt vanwege het ontkalkingsproces van de schedel nog meer tijd.
Vooralsnog is momenteel het belangrijkste advies voor fretteneigenaren: GEEN rauwvoeding (Prooidieren of KVV) meer geven tot er meer bekend is over de ziekteverwekkende organismen hierin en de schade die deze veroorzaken aan de gezondheid en het welzijn van de fretten!

Nogmaals willen we een beroep doen op alle fretteneigenaren en liefhebbers om ons financieel te steunen. Alleen met jullie donaties kunnen we de onderzoeken voortzetten. Vooral nu blijkt dat de kans groot is dat we antwoorden gaan vinden is het van groot belang dat we aanvullende onderzoeken kunnen gaan doen.
Doneren kan via onze website: Werkgroep Rauwvoeding Fret , alvast hartelijk bedankt.

Update mei 2018
Afgelopen zondag heeft de Frettendag plaatsgevonden waarop Hanneke Roest van de Frettenkliniek een update in de vorm van een lezing heeft gegeven.
Graag willen wij deze met jullie delen.

Er is door Hanneke de afgelopen maanden ontzettend hard gewerkt om duidelijkheid te scheppen in de problematiek die we momenteel zien met zoveel zieke jonge fretten. Wat inmiddels duidelijk is, is dat al deze fretten op een punt in hun leven rauwvoeding hebben gehad in de vorm van KVV en/of prooidieren en ander rauw vlees.

In 2017 is er in een van de meest toonaangevende internationale diergeneeskundige tijdschriften, The Veterinary Record, een artikel geplaatst over het recente Nederlandse onderzoek van het RIVM (in Bilthoven) en de Universiteitskliniek Utrecht over de aanwezigheid van ziekteverwekkende bacteriën en parasieten in rauwe vleesvoeding. Zowel het onderzoek als de publicatie moeten hiervoor aan strenge criteria voldoen. Bij dit onderzoek zijn verschillende in Nederland verkrijgbare KVV-merken getest op ziekteverwekkende bacteriën. Een paar schokkende feiten uit dit onderzoek waren dat in 23% van de onderzochte producten een type E.Coli voorkomt dat kan zorgen voor nierfalen bij de mens. 80% van de onderzochte producten bevatte antibiotica-resistente E.Coli. Salmonella werd in 20%, Listeria werd in 50% van de producten gevonden evenals parasieten als Sarcocysten (23%) en Toxoplasma (6%). Deze bacteriën en parasieten zijn ook gevaarlijk voor fretten.
Het vlees wat in Nederland beschikbaar is om deze KVV van te maken is afvalvlees afkomstige uit de bio-industrie. Sinds 2007 zijn veehouders en andere fokkers door de overheid verplicht om minder antibiotica in te zetten, waardoor er dus al een hogere hoeveelheid bacteriën aanwezig kan zijn in dit vlees. Dit betekent dat ook het reguliere vlees van de slager niet zomaar geschikt kan zijn om rauw te voeren. Er zijn genoeg terughaal acties van vlees uit supermarkten bekend, omdat er schadelijke bacteriën gevonden werden. Ook wordt ons als mens altijd geadviseerd om het vlees dat we eten door en door te verhitten.

Daar er al langere tijd afgeraden werd om je fret rauw vlees in de vorm van KVV te voeren, zijn veel fokkers, eigenaren en opvangen overgegaan op het (bij)voeren van prooidieren. Door de grote vraag naar o.a. muizen ontstond er een tekort aan muizen, waardoor leveranciers niet meer alleen SPF muizen (vrij van pathogene kiemen) uit het laboratorium konden leveren maar commercieel gefokte muizen uit het buitenland haalden. Daarvan verwachten we dat de levensomstandigheden zeer dubieus zijn.

Uit het onderzoek is het volgende tot op heden naar voren gekomen:
Sinds het starten van de werkgroep zijn er inmiddels 11 fretten geëuthanaseerd ten behoeve van het onderzoek. Hiervan zijn 5 fretten volledig onderzocht (necropsie) bij de Universiteitskliniek in Utrecht en de 6 andere zijn pathologisch onderzocht op de Frettenkliniek waarvan er weefsel en materiaal voor kweken naar het pathologisch laboratorium in Duitsland zijn gezonden. Ook is er bij 14 nog in leven zijnde fretten nader onderzoek gedaan en zijn er aanvullende kweken afgenomen.
• Vrijwel alle onderzochte dieren hadden onder andere chronische ontstekingen aan maag, darmen, alvleesklier, galblaas, lever en nieren.
• Er werden opvallend vaak eosinofielen aangetroffen in diverse organen en soms ook in het bloed. Dit zijn witte bloedcellen die betrokken zijn bij het bestrijden van parasieten en bij immuunreacties in het lichaam (o.a. allergieën).
• Er werden diverse bacteriën gevonden waaronder in de darmen een reincultuur van enteropathogenen o.a. resistente (Hemolytische) E.Coli, resistente Pseudomonas, Campylobacter .
• Ook zijn er o.a. bacteriën gevonden in doodgeboren pups en bij een baarmoederontsteking.
• Bij enkele fretten worden een ontsteking in de hersenen of het midden en binnen oor gevonden. Dat gebied is lastig te onderzoeken.
• Bij 1 fret werd een ontsteking in het middenoor en van daaruit naar de hersenen en zelfs het ruggenmerg door een multiresistente E.Coli bacterie aangetoond. Ook deze fret had daarnaast dezelfde ontstekingen in het maagdarmstelsel met eosinofielen.
Virusonderzoek is niet gedaan, dat is zeer lastig. De bekende virussen als Aleutian Disease (ADV), het Corona virus of andere bij fretten ooit aangetoonde virussen geven andere problemen dan die wij hier zien.

Vijf jaar geleden werden ook E.Coli’s gevonden maar die waren nog gevoelig voor de normale antibiotica.

Er werden geen parasieten aangetroffen, niet in de ontlasting, het bloed en bij weefselonderzoek.

Gezien de eosinofielen die bij het onderzoek werden aangetroffen, zou dat mogelijk kunnen duiden op parasieten. Hier is aanvullend onderzoek naar gedaan. Zowel in de ontlasting als in de lichaamsweefsels zijn er geen parasieten aangetroffen. Ook is het onwaarschijnlijk dat een parasiet deze uitgebreide chronische ontstekingen kan veroorzaken.

Veel fokkers hebben te maken gehad of hebben problemen met baarmoederontsteking, melkklierontsteking, doodgeboren pups, niet drachtig wordende vrouwtjes.

Het onderzoek zelf heeft nogal wat voeten in de aarde gehad om alles in kaart te brengen. Er zijn verschillende specialisten geraadpleegd waaronder Nico Schoemaker en Yvonne van Zeeland (Universiteitskliniek Utrecht) alsmede Paul Overgaauw (micro- en parasitoloog) om de resultaten te interpreteren. Dankzij het intensieve onderzoekswerk van Hanneke kunnen we aangeven wat er gaande is.

Wat al deze onderzochte dieren gemeen hebben is dat ze (vaak al op jonge leeftijd of al in het nest) rauw vlees en/of prooidieren te eten hebben gehad. Ze eten het makkelijk en pups groeien er in eerste instantie goed op. Vanwege dit en andere bijkomende factoren werd prooi en rauwvoeding veelvuldig ingezet door fokkers. Veel fokkers en particulieren dachten ook goed te doen met het geven van rauwvoeding. Het probleem komt bij alle fokkers voor. Hieronder leggen we uit hoe dat tot stand komt.

Wat is hier waarschijnlijk aan de hand:
De normale darmflora van vaak nog heel jonge fretten wordt ernstig om zeep geholpen door de vieze bacteriën die in de rauwvoeding en muizen zitten. Er ontstaat een andere darmflora met minder gunstige bacteriën die het dier ziek maken.

Gezien de vele eosinofiele reacties die we zien in het maagdarmstelsel en er géén parasieten worden gevonden, kunnen we er vanuit gaan dat dit een immuun(afweer) reactie is van het dier op deze afwijkende darmflora en de beschadigingen in de darm door deze afwijkende bacteriën. Er is namelijk een directe relatie tussen de darmflora en de immuun status (afweer) van mens en dier.

De afwijkende immuunreactie en afwijkende bacteriën maakt deze dieren langdurig ziek. Deze dieren hebben een blijvende schade opgelopen in het maagdarmkanaal en zijn overgevoelig geworden voor alles wat via de bek naar binnen gaat: voedsel en ook medicatie kan slecht verdragen worden (intolerantie). Ze zijn constant misselijk als ze eten. Wat via de mond binnenkomt wordt als lichaamsvreemd gezien en in de darmen aangevallen. Voeding wordt niet (goed) opgenomen. Met als gevolg dat de fretten misselijk blijven en (soms) afvallen.

Ook als de oorspronkelijke bacteriën al uit het lichaam zijn verdwenen blijft het dier ziek door de immuunreactie die in de darmen gaande blijft. Ook de fokkers die rauwvoeding gaven, blijven de komende tijd problemen houden, ook al zijn ze gestopt met het geven van rauwvoeding. De afwijkende darmflora wordt namelijk direct met de geboorte doorgegeven aan de pups. Pups worden namelijk steriel (zonder bacteriën) geboren en krijgen normaliter de goede bacteriën maar in dit geval ook de slechte bacteriën mee via het geboortekanaal, de moedermelk en de huid van het moederdier. Krijgen deze dieren in het nest ook nog eens als jong dier rauwvoeding dan wordt het probleem alleen nog maar groter.

Dringend advies aan alle fretteneigenaren:
Geen enkele vorm van rauwe (vlees) voeding te geven, ook geen rauwe eieren! Het is een absolute fabel dat het maagzuur alle verontreinigingen zoals bacteriën doodt.

We zien de volgende (mogelijke) symptomen bij fretten met deze ziekte:
• Afvallen in gewicht;
• Wisselende ontlasting (van normaal naar te dunne; stinkend; afwijkende kleur);
• Slechter eten;
• Afwijkend gedrag; rustiger/slomer of juist hyperactief (speel)gedrag;
• Misselijkheid;
• Slechte vacht of moeilijk door de verharing heen komen.

Aangezien misselijkheid soms moeilijk zichtbaar is, hier een overzicht van mogelijke gedragingen van een fret die (ernstig) misselijk is. Niet iedere misselijke fret gedraagt zich hetzelfde. Daarbij is misselijkheid makkelijker te zien bij het voeren van vloeibare voeding zoals het Walthampapje/RC Convalescence Support.
• Waltham niet willen eten / niet lusten;
• Waltham via het randje van het voerbakje eten of tussentijds stoppen met eten;
• Twijfelen om te beginnen met eten;
• Bekje aflikken of smakken;
• Brokjes uit het voerbakje graven en ernaast of ergens anders in de kooi opeten;
• Kop naar achter of met “neus naar buik” bewegen tijdens het eten;
• Trillen of vacht/staart uitzetten tijdens het eten;
• Tandenknarsen of krabben aan de bek;
• Bijten aan stof of rand van de poepbak in de kooi;
• De hik hebben;
• Na het eten platliggen;
• Met een hele hoge rug (vier voetjes bij elkaar) rondlopen en /of eten;
• Op de arm of op schoot moeten voeren, of stimulerend met vinger of een lepeltje, omdat het fretje anders te weinig eet;
• Kopschudden tijdens het eten.

Heb je het vermoeden na het lezen van deze symptomen dat je fret (mogelijk) ziek is? Dan kan je contact opnemen met de Frettenkliniek.

Hoe nu verder?
Op dit moment is er nog geen behandeling voor handen om dit probleem aan te pakken. De aangetroffen bacteriën zijn niet makkelijk te behandelen. Daarbij is de fret een dier met een zeer gevoelig maagdarm kanaal, wat snel beschadigd raakt door medicatie. Eventueel beschikbare en werkende antibiotica tegen deze bacteriën kunnen fretten niet of zeer slecht verdragen. Uiteraard gaat het onderzoek nog verder en zal er zeker gezocht worden naar een bruikbare (medicamenteuze) oplossing.

Helaas is het op dit moment dus nog zo dat getroffen fretten ongeneeslijk ziek zijn. Daarbij is het ook duidelijk dat besmette dieren het ook kunnen overdragen. Zowel andere dieren als de mens staan hieraan bloot. Uiterste voorzichtigheid en strikte hygiëne zijn dan ook zeer belangrijk om het niet nog verder te verspreiden, maar met name om zelf geen besmetting op te lopen.

We hebben dus te maken met een gecompliceerd ziektebeeld, wat overdraagbaar is op verschillende manieren en dus niet binnen afzienbare tijd verholpen zal zijn. Naast de zoektocht naar nuttige medicatie voor het bestrijden van de chronische ontstekingen, hebben we te maken met fretten met een (zwaar) beschadigde darmflora welke niet zomaar kan herstellen. Er is niet eerder duidelijk medisch en/of wetenschappelijk onderzoek geweest naar de normale darmflora van fretten. Sterker nog, het in kaart brengen van darmflora van mensen staat zelfs nog in de kinderschoenen.
Kortom: we hebben te maken met een enorm ingewikkeld probleem. Ondanks deze heftige conclusie gaan wij verder met het onderzoek.

Wij willen in het bijzonder onze dank uitspreken naar Hanneke Roest. Door haar tomeloze inzet en enorme betrokkenheid zijn we al zover gekomen in dit onderzoek. Echter gaat hier ook enorm veel tijd en energie in zitten. Mede daarom is de Frettenkliniek momenteel slechts halve dagen geopend, zodat er optimaal geïnvesteerd kan worden om zo snel mogelijk een behandelplan te kunnen ontwikkelen.

Werkgroep Rauwvoeding Fret

Lieve allemaal,

Dr. Hanneke Roest besteedt al haar tijd aan het onderzoek naar de juiste medicatie. De vele en uitgebreide onderzoeken op de zieke fretjes zijn zo goed als afgerond. Her en der, waar het budget het toelaat en de informatie nuttig lijkt, wordt nog een onderzoek gedaan. Ook wordt hier en daar medicatie getest. Tot op heden helaas nog zonder succes.

Er begint echter zicht te komen op nieuwe medicatie, waarvoor de Frettenkliniek het budget van de Werkgroep wil gaan gebruiken. Deze medicatie moet vooraf ingekocht worden om deze te kunnen gaan testen. We hebben het onlangs al aangegeven, maar bij het budget is de bodem in zicht. We willen jullie er dus nogmaals op wijzen dat wanneer je een (kleine) bijdrage kunt missen (ook een klein maandelijks bedrag bijvoorbeeld) dat ontzettend welkom is. De zoektocht naar de juiste medicatie gaat door; onze inzet is groot, maar we hebben uw donatie heel hard nodig.

Werkgroep Rauwvoeding Fret

Om te doneren schrijf je je bedrag over aan NL34 INGB 0008 1261 65 t.n.v. Stichting De Fret te Zwijndrecht, of gebruik iDEAL in het formulier onderaan de website https://www.werkgroep-fret.nl/" onclick="window.open(this.href);return false;.

Update februari 2019

Na heel veel onderzoek (klinisch-,urine-, bloed-, bacteriologisch-, parasitologisch en post-mortaal onderzoek) weten we ondertussen dat er duidelijk meer aan de hand is dan alleen een verstoord darmmicrobioom. Het lijkt erop dat de gevonden afwijkende bacterien en parasieten bij deze zieke fretten kunnen aanslaan doordat er nog een primair ziekteverwekkend organisme met de rauwvoeding is meegekomen. De afwijkende bacterien en parasieten maken het dier zeker ziek maar er is waarschijnlijk nog een ander ziekte verwekkend organisme aanwezig. Een soort "missing link" waar we de komende maanden naar zullen zoeken.

Duidelijk is dat de ziekte van generatie op generatie wordt doorgegeven en zich steeds ernstiger lijkt te manifesteren. Met andere woorden veel pups van het afgelopen jaar zijn zonder dat ze zelf ooit rauwvoeding hebben gehad, ernstig ziek. Ook wordt duidelijk dat er een onderlinge besmetting mogelijk is als fretten langdurig bij elkaar verblijven.

Fretten-dierenarts Hanneke Roest heeft meer tijd nodig voor het noodzakelijke onderzoek. De Universiteit Utrecht heeft studente Leanne ingezet om gedurende 4 maanden full time mee te helpen met het onderzoek naar de problemen. Met de gegevens van de patienten in de Frettenkliniek kan zij de problematiek in kaart brengen en onderzoeken of het wetenschappelijk is aan te tonen dat Nederlandse fretten steeds zieker worden en dat het voeren van rauwvlees/ prooidieren een van de belangrijkste oorzaken is. Daarnaast zal Hanneke collega's in het buitenland bezoeken naar aanleiding van deze problematiek. Om dit mogelijk te maken is de Frettenkliniek vanaf 1 februari 2019 minimaal 3 maanden gesloten.