Hanneke Roest, frettendierenarts.
http://www.frettenkliniek.nl" onclick="window.open(this.href);return false;
Als dierenarts heb je regelmatig te maken met het sterven van dieren. De begeleiding hierbij is een essentieel onderdeel van ons vak. Vaak wordt mij gevraagd of ik het niet moeilijk vind om een dier te euthanaseren. Men denkt vaak dat dit het meest zware onderdeel van mijn vak is. Zelf heb ik dat nooit zo ervaren.
Euthanasie kan ook iets moois zijn. Het is immers de ultieme “pijnstiller”. Het voelt goed om een diertje dat lijdt te kunnen helpen. Naar het dier toe heb ik daar nooit verdriet om, omdat ik weet dat het het beste is voor dat dier. Ik heb slechts heel af een toe een dier moeten inslapen waar ik er niet achterstond. Vaak zijn onvoldoende financiën daar de reden van. Meestal proberen we bij jonge dieren daar wel een mouw aan te passen door bijvoorbeeld het dier te herplaatsen.
Het verdriet van de eigenaar is het moeilijkste. Ik kan mij namelijk heel goed indenken wat de eigenaar voelt. Ik hou immers zelf ook veel van mijn dieren. Maar met het verdriet dat de eigenaar toont, is ook duidelijk hoeveel hij of zij van het dier houdt. Dat is mooi om te zien. Het geeft aan dat het dier het goed heeft gehad.
In onze kliniek hebben we een aparte ruimte waar de dieren worden ingeslapen. Die kamer heeft warmere kleuren en er staan gemakkelijke stoelen. Het is belangrijk dat de sfeer goed is op een dergelijk moment.
Als het dier eenmaal is ingeslapen maken we een pootafdrukje in zachte klei. De meeste eigenaren zijn daar erg blij mee. Ik zie het als een symbolische laatste handdruk (pootje) van het dier naar de eigenaar.
Indien er geen duidelijkheid is over de ziekte waar het diertje aan is gestorven is het mogelijk om “sektie” te laten verrichten. Dit kan door de eigen dierenarts of door een erkende patholoog op bijvoorbeeld de Universiteit te Utrecht. De eigen dierenarts kan al snel na het overlijden in het diertje kijken. Op dat moment is er nog niet veel verval zichtbaar in de organen en kunnen ze het beste beoordeeld worden. Voor een goed oordeel is het echter belangrijk dat de dierenarts goed bekend is met de ziektes die voorkomen bij de fret. Nadere diagnostiek is soms nodig door stukjes weefsel in een fixeermiddel op te sturen naar de patholoog. Ook een kweek van organen kan nodig zijn.
Indien het fretje naar een patholoog wordt gestuurd gaat er vaak enige tijd overheen voordat het bekeken kan worden. Dat maakt een juiste diagnose soms erg moeilijk. Maagzweren zijn bijvoorbeeld niet altijd meer goed zichtbaar na een aantal uren. Dit komt doordat er al verval gaat optreden in de maag en ook in de andere organen. Via nader weefselonderzoek van de maagwand kan dan nog wel het een en ander zichtbaar zijn maar dan moet er wel net van dat orgaan een histologische “coupe” worden gemaakt.
In de loop der jaren heb ik veel sekties gedaan bij fretten. Daar heb ik heel veel van geleerd. Veel eigenaren hebben mij toegestaan om dit te doen terwijl het lang niet voor iedereen een prettig gevoel is als er in hun diertje wordt gesneden, ook al wordt hij daarna weer netjes dicht gemaakt. Maar hierdoor hebben zij wel bijgedragen aan meer kennis over de problemen bij de fret.
Nadat het dier is gestorven zijn er verschillende mogelijkheden voor het lichaampje. Bij ons in de kliniek kiezen veel fretten eigenaren voor het zelf begraven. Op eigen terrein is dat ook wettelijk toegestaan. Je kunt het diertje dan wel het beste een meter diep begraven anders kan het zijn dat bijvoorbeeld een hond het diertje ooit opgraaft. Ook zijn er speciale begraafplaatsen voor dieren waar je een stukje grond kunt huren.
Een andere mogelijkheid is crematie, hetzij met meerdere dieren tegelijk, hetzij individueel. Er zijn diverse huisdieren crematoria die heel deskundig en ethisch te werk gaan. Als je wilt kun je het diertje daar laten opbaren voordat het wordt gecremeerd en kun je daar het laatste afscheid nemen. Met de as kun je vervolgens verschillende dingen doen. Het kan bij het crematorium worden uitgestrooid maar je kunt het ook zelf op een dierbaar plekje doen. Ik ken iemand die de as in een kokertje aan een kettinkje om haar nek heeft hangen. Je kunt echter ook hele mooie urnen kopen.
Een andere mogelijkheid is het diertje “bij de dierenarts achter laten”. Dat betekent meestal dat het dier wordt opgehaald en met alle dieren tegelijk wordt verbrand bij een destructiebedrijf zoals de Rendac. De activiteiten van dit bedrijf bestaan uit het ophalen, verwerken en vernietigen van dierlijke restmaterialen en kadavers op een zodanige manier dat veilige en bruikbare biobrandstoffen ontstaan.
Soms bel ik eigenaren nog wel eens na als ik denk dat ze daar mogelijk behoefte aan hebben. Een luisterend oor kan soms helpen in de verwerking. Altijd sturen we na een paar dagen een kaartje met daarop een tekstje en een persoonlijke noot.
Rouwen om je huisdier kan lange tijd in beslag nemen en het is belangrijk dat je het ook serieus neemt. Het is zeker niet abnormaal en juist een teken dat je een warme band had met het dier. Daar kun je alleen maar blij en dankbaar voor zijn maar het verdriet en het gemis is des te heviger. Zelf kon ik pas na een jaar met droge ogen vertellen over een van mijn favoriete gestorven huisdieren.